Wegetarianizm – to już 5 lat!

• Jak rozpoznać wegetarianina w tłumie?
• Powie ci o tym.

Czasami trudno mi w to uwierzyć, ale tego typu dowcipy były normą jeszcze kilka lat temu. Wegetarianizm, a tym bardziej weganizm, uznawane były za swojego rodzaju egzotykę, a ludzie niejedzący mięsa za dziwaków. Obecnie każdy zna wegetarian nie tylko z opowieści, ale często są oni wśród jego najbliższych znajomych czy rodziny. Nawet mogę się założyć, że co któraś osoba czytająca ten tekst sama od dawna nie je mięsa.

Dla mnie to już pięć lat.

Minęło szybko, choć wydaje mi się, jakbym przestała odwiedzać stoisko mięsne w supermarkecie całą wieczność temu. Ktoś mógłby zapytać: czy czasami chciałabym zrezygnować z wegetarianizmu albo zrobić sobie przerwę? Jak często nachodzą mnie tego typu myśli. Odpowiem krótko: praktycznie nigdy.

Zrezygnować z jedzenia słodyczy albo picia alkoholu – to byłby wyczyn! Ale w dzisiejszych czasach odstawienie mięsa jest tak proste, że człowiek nawet nie zadaje sobie pytania, czy cokolwiek traci. Lodówki w supermarketach wręcz uginają się od najróżniejszych wegeburgerów, wegetariańskiego mielonego czy wszelkiej maści kotletów, kiełbasek i past. Pamiętam czasy, kiedy po takie rzeczy trzeba było pojechać do hipermarketu za miastem, a produkcją wege-gotowców zajmowała się jedna firma.

Obecnie rynek jest ogromny. Produkty dla wegan i wegetarian stały się tak popularne, że supermarkety zaczęły sprzedawać je pod własnymi markami. W tym roku jedna z największych firm mięsnych w Niemczech, po sześciu latach od wprowadzenia produktów wegetariańskich, w 2020 sprzedała ich więcej niż produktów mięsnych. A to wcale nie jest wyjątek – wędliniarze widzą, że jeśli prędko nie dostosują swoich zakładów do produkcji wytworów z soi, tofu czy fasoli, czeka ich szybkie pożegnanie się z biznesem.

To dzięki tej dostępności produktów coraz więcej ludzi decyduje się na rezygnację z mięsa, a że firmy widzą ten trend, kula śniegowa zaczyna się toczyć. Mam nadzieję, że wkrótce podobnie stanie się z podróżowaniem pociągiem czy kupowaniem z drugiej ręki, odnawianiem produktów. Naprawdę nie wierzę, że pojedyncze decyzje są w stanie cokolwiek zmienić jeśli chodzi o klimat i środowisko. Do tego potrzeba całego systemu, który wpłynie masowo na wybory ludzi.

Wegetarianizm dla żółtodziobów

Jeśli ktoś z czytających ten wpis jeszcze się waha, zapraszam do kontynuacji, ponieważ podam tutaj kilka naprawdę pragmatycznych powodów, dla których warto chociaż spróbować.

Zacznijmy jednak od samej kwestii spróbowania. Rezygnacja z mięsa wielu osobom wydaje się przypominać rezygnację z wielkiego nałogu. Odstawić mięso to jak rzucić palenie, jak przestać jeść słone przekąski czy jeszcze gorzej. Tutaj niepotrzebnie stawiamy przed sobą problem, którego nie ma. Wystarczy tylko spróbować! Mięso nie uzależnia (chociaż w sumie to kto wie, co obecnie do niego dodają ;) tak jak słodycze czy używki, dlatego rezygnacja z niego nie spowoduje syndromu odstawienia. Ciało nie będzie się domagać go w środku nocy, a ręka nie będzie otwierać lodówki co pięć minut w nadziei, że może znajdzie się tam jakiś zagubiony kabanos.

Warto jednak pamiętać, że robi się to przede wszystkim dla siebie. Nikomu nie musisz niczego udowadniać, nie stawiaj sobie mocnych celów typu „przez miesiąc nawet nie dotknę mięsa”. To zniechęci bardziej niż postanowienia noworoczne na posylwestrowym kacu. Po prostu ustal, że od teraz nie jesz mięsa, ale jeśli nie dasz rady, to w każdym momencie możesz wrócić. Być może się zdziwisz, jak kolejne miesiące czy lata zlecą, a taka chwila nie nadejdzie. A jeśli nadejdzie – no cóż, przynajmniej do tego czasu zrobiłaś coś dobrego dla tej planety.

There is no Planet „B”

Niezależnie od tego, czy ufasz dokumentom i badaniom na temat wpływu masowej produkcji mięsa na środowiska, zrób sobie prostą kalkulację. Rolnik posiada ziemię i za tą ziemię płaci. Żyją na niej zwierzęta, które codziennie spożywają i wydalają, niektóre przez kilka miesięcy, inne nawet całkiem sporo lat. Rolnik zatrudnia ludzi do zajmowania się zwierzętami, do przeprowadzenia uboju. Mięso sprzedawane jest, pakowane, transportowane. Kolejni zaangażowani ludzie. W końcu produkt trafia do marketu, przechowywany jest tam w warunkach chłodniczych. Część mięs nie zostanie kupiona do końca niezbyt długiej daty przydatności, więc cena musi to uwzględniać.

Klient kupuje mięso za 9,75 zł za kilogram w promocji.

Czy tylko mi coś tutaj nie gra? Oczywiście trzeba tutaj zaaplikować prawo skali, w ogromnych ilościach ceny transportu czy przechowywania stają się zupełnie minimalne. Jednak jak to jest w ogóle możliwe, że życie zwierzęcia, wykarmienie go przez długi czas i wszystko co później sprowadza się do tak niskiej kwoty? W przypadku produktów wegetariańskich cena przecież jest podobna, a produkcja jest o wiele łatwiejsza, szybsza i tańsza. Nie uważacie, że to trochę podejrzane? Jeśli nie lubicie brzydkich rzeczy, to nawet nie próbujcie googlać sposobów, w jakie firmy „oszczędzają”.

Jednym z nich jest „oszczędzanie” na naszej planecie. Masowa produkcja prawie nigdy nie jest niczym dobrym, ale w przypadku mięsa jest niezwykle nieefektywna. Ilość zasobów jakie trzeba włożyć w wyprodukowanie mięsa jest ogromna w porównaniu z np. uprawą warzyw. Różne źródła podają różne ilości wody potrzebne do wytworzenia kilograma produktu – dla mięsa mogą to być nawet tysiące litrów. A przecież tyle się mówi o suszach!

Zanieczyszczenie środowiska? Tutaj również mięso gra główne skrzypce, obok przemysłu ubraniowego i elektroniki psującej się po roku od kupienia. Do tego dochodzi jeszcze samo wykorzystanie terenu, który inaczej mógłby zostać zalesiony (przypominam, warzywa pochodzą od roślin, które fotosyntezują, więc podczas swojego istnienia mają pozytywny wpływ na środowisko). Niektóre zwierzęta hodowlane jedzą o wiele więcej niż człowiek, więc tutaj również można pomyśleć o tych wszystkich, których można by było wykarmić zamiast „marnować” żywność na paszę dla zwierząt.

O cierpieniu zwierząt, tym co je spotyka, nawet nie będę już pisać. Jeśli ktoś naprawdę kocha zwierzęta, z całą pewnością ich nie je.

Ale wiecie co? Może jednak warto spojrzeć prawdzie prosto w oczy i przyznać, że to ostatni moment, aby zdecydować się na wegetarianizm. Być może już wkrótce takiego wyboru w ogóle nie będzie. Coraz częstsze katastrofy klimatyczne, coraz więcej miejsc bez dostępu do wody pitnej, coraz więcej chorób (koronawirus to jedno, ale może warto przypomnieć chorobę szalonych krów, ptasią grypę i kto wie co jeszcze?)… można się odwrócić i udawać że wszystko będzie w porządku, ale już wkrótce prawdopodobnie wcale nie będzie wyboru. Jestem wręcz przekonana, że jeszcze za naszego życia.

Miały być pragmatyczne powody

Choć wegetarianizm i weganizm najczęściej wynikają z wrażliwości i chęci zrobienia czegoś dobrego dla zwierząt i planety, być może zaskoczę Was, jak wiele zalet ma taka „dieta” dla samej osoby „praktykującej”.

Zacznijmy od oczywistej: zdrowie. Chyba jeszcze nigdzie nie widziałam sensownego źródła twierdzącego, że wegetarianizm jest niezdrowy. Co prawda, jedząc bezmyślnie można szybko doprowadzić do niedoborów witamin i minerałów, ale tak samo bywa z dietą mięsną. Przeciętna dieta wegetariańska jest jednak o wiele sensowniejsza od przeciętnej diety mięsnej, ze względu na większą ilość warzyw i owoców oraz mniejszą szansę, że z którymś produktem jest „coś nie tak”.

To jest chyba najbardziej pragmatyczną zaletą wegetarianizmu – niezwykle ułatwia on życie. Ja naprawdę pamiętam, jakie mięso było problematyczne – nie dość, że często w ogóle nie nadawało się do zjedzenia (bo np. źle przechowywano je w sklepie), trzeba było je dokładnie usmażyć, ugotować czy upiec, to jeszcze surowe okropnie śmierdziało (uważam, że zapach surowego kurczaka to jeden z najbardziej ohydnych zapachów na świecie). Surowe mięso było oczywiście produktem toksycznym, który nie powinien mieć kontaktu z niczym innym, na przykład innymi rzeczami w lodówce. Nie ma mowy aby zapomnieć umyć nóż po pokrojeniu mięsa, nie mówiąc już o zostawieniu na wierzchu deski czy innych akcesoriów kuchennych mających kontakt z surowym mięsem. I od razu po obiedzie wyniesienie śmieci, bo każdy dzień trzymania resztek w koszu pod zlewem zwiększał ryzyko utworzenia w kuchni śmiercionośnej bomby biologicznej.

A podobno to wegetarianizm jest „kulinarnie trudny”.

Prawie wszystko, co wegetariańskie, można zjeść na surowo (klasyczny wyjątek: ziemniak). Oczywiście wiele rzeczy będzie w takim stanie niesmaczne, jednak sam fakt, że nie trzeba robić widelcem prac archeologicznych na patelni, w poszukiwaniu niedosmażonych kawałków, jest już dużym problemem z głowy. Jak ktoś tak jak ja nie lubi gotować – na pewno doceni takie „ułatwienie”.

Jedzenie wegetariańskie jest tanie. Narzekałam na zbyt tanie mięso, ale to nie o tą samą „taniość” chodzi. Wiele osób po prostu nie zdaje sobie sprawy, jak wiele rzeczy można wyczarować z pomidorów, puszki ciecierzycy czy szpinaku. Jak jeszcze zainwestuje się w mniej oczywiste składniki, np. płatki drożdżowe, można zrobić w kuchni pierwszą prawdziwie bezkrwawą rewolucję.

A przede wszystkim: kuchnia wegetariańska jest smaczna. Zero chrząstek, zero wyciągania ości, zero flaczkowatego tłuszczu. Tylko to, co najlepsze (no chyba, że przegotujesz ryż na papkę lub zapomnisz kupić sól, no zdarza się). Żadnego smaku nie trzeba maskować, żadnego na siłę wzmacniać. Kiedyś poprzez jedzenie wege ludzie rozumieli coś w stylu „potrawy mięsne odjąć kotlet”. Tak też opcje wege były serwowane w restauracjach. Często w tej samej cenie, co danie z kotletem, bo „za fanaberię się płaci”. Obecnie jeśli ktoś nie ufa, że dania wegetariańskie są pyszne, wystarczy tylko odwiedzić jedną z wegetariańskich czy wegańskich knajpek i zamówić naprawdę cokolwiek. Po prostu trzeba spróbować potrawy stworzonej przez kogoś, kto sam nie je mięsa, a nie na przykład dania zawiedzionej babci, bo „ja myślałam, że chociaż rybka”.

Wegetarianizm w podróży

Czy rezygnacja z mięsa ułatwia podróżowanie czy stanowi podróżnicze wyzwanie lub ograniczenie? Dużo zależy od charakteru i celu podróży, ale ja nie napotkałam żadnych większych problemów w tym temacie.

Wychodząc w góry mam kilka rzeczy, które lubię ze sobą zabierać i spisują się one świetnie. Pierwszą jest paczka orzechów, czyli zdrowa bomba kaloryczna, dodająca energii. Dla orzeźwienia pakuję pokrojoną na kawałki paprykę do wielorazowego pudełka. Papryka pozostaje bardzo długo świeża, i jak po nią sięgam, zawsze czuję, że to dokładnie to, czego w tym momencie potrzebowałam. Warto spakować sobie wykałaczkę albo mały widelczyk, aby nie musieć dotykać jej brudnymi rękami. Białkowe batony są również fajną opcją, nie mówiąc już o produktach typu „food substitute”. Opcja nie dla wegan, ale dla wegetarian – pitny skyr, czyli jogurt w stylu islandzkim, o dużej zawartości białka. Fajną opcją są również wszelkiego rodzaju mandarynki, ale unikam ich ponieważ boję się, że zapomnę potem wyciągnąć skórki z plecaka i tam zgniją.

W przypadku podróży miejskich zestaw oczywiście wygląda trochę inaczej. W takiej sytuacji prawie zawsze znajdzie się miejsce, gdzie można umyć ręce czy kosz do którego można wrzucić odpadki – można więc wziąć ze sobą o wiele więcej rzeczy. Albo nie brać wcale – w końcu to już nie jest żaden problem, kupić coś gotowego na miejscu, czy zjeść coś wege w lokalnej knajpce. Mogę policzyć sytuacje, kiedy totalnie nie było żadnej opcji wege, na palcach jednej ręki. A przecież podróżuję dużo.

Podobno też dużo tracę, nie kosztując lokalnych specjałów mięsnych. Myślę, że jedną z najważniejszych rzeczy, które tracę, jest ogromna szansa zatrucia pokarmowego, zwłaszcza jedząc „na ulicy”.

Podsumowanie

Wpis się znowu rozrósł, bardziej niż przypuszczałam. Wiem, że świata on nie zmieni, prawdopodobnie nie przekona też nikogo do przejścia na wegetarianizm. A może jednak?

Na ile ekologicznie jesteśmy w stanie żyć?

Ten temat wydaje się być na topie w ciągu ostatnich miesięcy. Choć naukowcy od dziesiątek lat bili na alarm, dopiero teraz widzimy na własne oczy skutki globalnego ocieplenia. Brak zimy, pożary w Szwecji, Brazylii, Australii. Dzięki Internetowi każda wiadomość może w błyskawicznym tempie dotrzeć do milionów odbiorców. Choć prawdopodobnie przegapiliśmy naszą szansę uratowania świata, ludzkość jest zbyt zawzięta, aby stać z założonymi rękami i przyglądać się zbliżającej się katastrofie. Coraz więcej osób chce coś zrobić, chce mieć jakiś pozytywny wkład w środowisko, albo chociaż ograniczyć negatywne skutki swojej egzystencji.

Co tak właściwie możemy zrobić? Metod i sposobów jest bardzo wiele, a każdy gest może zarówno nieść za sobą pozytywne skutki, jak i nie prowadzić do żadnej zmiany w ogóle. Myślę, że jest jednak mnóstwo małych, średnich i dużych postanowień, które warto chociaż rozważyć. Możemy zrobić grę – ja przygotuję listę, a Wy napiszcie, ile podpunktów udało Wam się odhaczyć, a ile więcej zamierzacie wprowadzić w swoim życiu w najbliższej przyszłości. Co więc można zrobić?

50 sposobów

Oto lista rzeczy małych, średnich i dużych, bez konkretnej kolejności. Jest ich dokładnie pięćdziesiąt. Z całą pewnością dałoby się dopisać drugie tyle, skupiając się dokładniej na każdej dziedzinie życia z osobna. To są rzeczy, które po prostu przyszły mi na myśl. Sama stosuję się do około 35-40 z nich.

1. Ograniczenie kupowanie nowych ubrań
2. Naprawianie zamiast wymieniania
3. Kupowanie z drugiej ręki, na przykład w ciucholandach
4. Korzystanie z usług zamiast posiadania własnych sprzętów, urządzeń
5. Picie wody z kranu
6. Posiadanie butelki na wodę wielokrotnego użytku
7. Przynoszenie jedzenia w pudełku wielokrotnego użytku
8. Ponowne wykorzystywanie resztek z obiadu
9. Branie krótkich pryszniców zamiast długich kąpieli w wannie
10. Oszczędne korzystanie z wody podczas mycia naczyń czy zębów
11. Redukcja spożycia mięsa – na przykład bezmięsne piątki
12. Rezygnacja z czerwonego mięsa
13. Rezygnacja z mięsa w ogóle – przejście na wegetarianizm
14. Rezygnacja z mięsa i produktów odzwierzęcych – przejście na weganizm
15. Unikanie produktów zawierających niepotrzebnie dużo opakowania
16. Kupowanie produktów w większych opakowaniach, jeśli ma się pewność, że zje się je w całości
17. Kupowanie produktów w mniejszych opakowaniach, jeśli zwykle nie dojada się ich do końca przed ich zepsuciem
18. Ponowne wykorzystywanie opakowań po produktach spożywczych
19. Dojazdy do pracy, szkoły czy na uczelnię rowerem lub komunikacją publiczną
20. Rezygnacja z samochodu – w razie czego zawsze można wypożyczyć
21. Mieszkanie w budynku ocieplonym
22. Ograniczenie ogrzewania zimą – to nie jest ta pora roku, w której po domu chodzi się w bieliźnie
23. Wietrzenie zimą tylko przy wyłączonym ogrzewaniu
24. Kupowanie owoców i warzyw bez opakowania czy siatki (i tak je umyjesz)
25. Oddawanie pustych butelek z powrotem do sklepu
26. Kupowanie produktów lokalnych
27. Unikanie produktów, które muszą być sprowadzane drogą lotniczą (np. awokado)
28. Unikanie produktów zawierających olej palmowy
29. Nie kupowanie w nadmiarze = nie wyrzucanie
30. Wykorzystywanie toreb wielokrotnego użytku podczas zakupów (ale nie kupowanie nowych specjalnie do tego celu!)
31. Segregacja odpadów
32. Rezygnacja, ograniczenie podróży samolotem
33. Rezygnacja z „kawy na mieście”, a jeśli już to bez pokrywki
34. Wymiana żarówek na LEDowe
35. Gaszenie światła i wyłączanie urządzeń, kiedy się z nich nie korzysta
36. Oszczędne korzystanie z produktów czyszczących, tworzenie własnych
37. Zamiast podpasek i tamponów, kubeczek menstruacyjny
38. Rezygnacja lub ograniczenie potomstwa
39. Posiadając niemowlę – wybór pieluch wielorazowych
40. Zamiast kupować ubranka dla dziecka – zapytać znajomych, czy ktoś się nie pozbywa
41. Ponowne wykorzystywanie jednostronnie zadrukowanych kartek
42. Nie drukowanie biletów – korzystanie z wersji elektronicznej
43. Wybór korespondencji elektronicznej
44. Nie kupowanie książek – wypożyczanie lub wybór wersji elektronicznej
45. Kupowanie produktów wyprodukowanych z użyciem materiałów porecyklingowych
46. Wybór produktów, które da się ponownie przetworzyć
47. Wybór produktów, z których będzie można korzystać dłużej
48. Dotacja organizacji środowiskowych
49. Wolontariat w organizacjach środowiskowych
50. Promocja zachowań pro środowiskowych

Ile podpunktów udało Wam się odhaczyć? Jestem pewna, że co najmniej kilka – a może nawet większość? Wydawać by się mogło, że świat idzie w dobrą stronę, że ludzie są coraz bardziej świadomi i jak tak dalej pójdzie, to powinno się to globalne ocieplenie jakoś załagodzić. W końcu w grupie siła, prawda? Niezupełnie.

Realne znaczenie

Pierwszym dużym problemem jest fakt, że przeciętny zjadacz chleba nie ma aż tak dużego wpływu na środowisko, jaki mają wielkie korporacje. Te nie tylko wpływają na wybory konsumentów, ale także dyktują reguły całej gry. Czy bilety na komunikację publiczną w Niemczech byłyby takie drogie, gdyby nie ogromne firmy samochodowe? Czy urządzenia domowe psułyby się od razu po zakończeniu okresu gwarancji, gdyby firmy nie liczyły na szybki powrót klienta? Czy produkty spożywcze byłyby wciąż pakowane w nadmierną ilość plastiku, gdyby ktoś nie policzył, że w ładnej folii dana rzecz się lepiej sprzeda, więc koszty opakowania zwrócą się z nawiązką?

Ludzie też nie chcą rezygnować ze swoich przyjemności i marzeń, widząc jak minimalny odsetek społeczeństwa pławi się w luksusach. Ja spędzę wakacje w nieodległym mieście, a kto inny będzie kilka razy dziennie latał prywatnym samolotem na spotkania biznesowe. Ja przejdę na weganizm, a kto inny zorganizuje imprezę, po której wyrzucone zostaną setki kilogramów niedojedzonych posiłków. Ja starannie porozdzielam wszystkie śmieci, a kto inny wywiezie swoje odpady do lasu. Wydawać by się mogło, że gra jest niewarta świeczki i po co w ogóle się starać, skoro nasze poświęcenie nie ma rzeczywiście realnego oddziaływania na środowisko…

Myślę, że wiele osób zadawało sobie to pytanie niejednokrotnie. Ja również. I doszłam do wniosku, że mimo to, nie zmienię swoich dobrych nawyków, za to będę powoli wprowadzać do swojego życia kolejne.

Przede wszystkim jest to myśl, że nawet jeśli w ogromnej skali mój gest nic nie znaczy, ma on znaczenie w ogóle. Ta jedna plastikowa siatka mniej może i nie oczyści oceanów, ale też nie zapląta się w nią morskie zwierzątko, nie trafi na nią nikt na jakiejś oddalonej o tysiące kilometrów ode mnie plaży. Ten bezmięsny obiad nie zredukuje produkcji mięsa, ale po latach wegetarianizmu będę mogła powiedzieć, że nie zjadłam kilkuset zwierząt. A jeśli za mną poszły kolejne osoby, jeśli kogoś przekonałam, to ta liczba się zwiększa.

Mój jednokrotny gest okazuje się całkiem duży, kiedy powtarzam go przez wiele lat. Warto więc wprowadzać dobre zmiany w życiu, zwłaszcza jeśli tak naprawdę nie prowadzą one do większych wyrzeczeń, poświęcenia.

Bo jak długo cieszysz się z tej jednorazowej plastikowej butelki, w której kiedyś tam kupiłeś sobie wodę?

Wpis powstał z okazji akcji #BloggersHelpWorld – Mocna Grupa Blogerów.

Bullet Journal w notesie Semikolon – podsumowanie

Pamiętacie może wpis sprzed roku, o kalendarzu zrobionym własnoręcznie? Chyba najwyższa pora podsumować rok używania takiego notesu. W tym wpisie przedstawię, co się sprawdziło, a co okazało się nie do końca użyteczne. Ocenę, czy warto przygotowywać własny kalendarz, zostawiam dla Was. Ja osobiście cieszę się z tego małego eksperymentu, nawet jeśli na rok 2020 postanowiłam zmienić formę na coś zupełnie innego. Zapraszam do lektury!

Zacznę od oceny samego notesu. Choć bardzo dużo czasu zajmuje mi zawsze wybór idealnego produktu, nigdy nie jestem do końca zadowolona. Semikolon Grand Voyage był drogi, ale kupił mnie liczbą kartek i jakością papieru. Miał też wszystkie gratisy, których brakowało mi w poprzednim zeszycie (Nuuna), a które naprawdę doceniłam w trakcie użytkowania. Jest to przede wszystkim gumka do spinania całości, żeby nic nie wypadło spomiędzy kartek, oraz pętelka na długopis (oryginalnie był tam mały ołówek). Kieszonka z tyłu jest oczywiście dla mnie obecnie wymogiem. Nuuna jej nie posiadała, choć notes nadrabiał innymi wartościami.

Notes po roku – ogóły

Przez te 12 miesięcy Semikolon zestarzał się bardzo ładnie. Okładka powycierała się na narożnikach i grzbiecie, w paru miejscach pojawiły się nadszarpania, jednak papier pozostał nienaruszony. Główną zmianą jest to, że notes bardzo przybrał na wadze. Duża liczba stron nie powstrzymała mnie przed przyklejaniem kolejnych, kiedy przeznaczone na jakiś temat miejsce okazywało się niewystarczające. Do tego dochodzą naklejki, powklejane bilety i inne pamiątki, nawet taśmy washi. Ahh, no i cała masa poupychanych pomiędzy stronami karteczek, które nie znalazły dotąd swojego stałego miejsca na stronach notesu. Semikolon stał się nie tylko ciężki, ale i gruby.

Zbyt ciężki i zbyt gruby, aby zabierać go ze sobą w góry czy na krótkie wyjścia, z minimum bagażu.

Liczba stron 304 nie jest jednak zbyt duża. Przez ten cały rok pełen przeżyć, pomysłów i myśli wartych zachowania, zapełniłam go praktycznie co do strony. Układ, jaki zaplanowałam na początku wyglądał następująco:

• około połowy notesu zajął kalendarz tygodniowy (z podziałem na miesiące), poprzedzony kalendarzem rocznym,
• większa część drugiej połowy pozostała początkowo pusta, z przeznaczeniem na zróżnicowane treści, dodawane przez cały rok,
• końcówka notesu to trackery, listy, rzeczy, które powinny być łatwe do znalezienia.

Muszę przyznać, że był to zdecydowanie najlepszy układ do tej pory (w porównaniu z wcześniejszymi latami) i gdybym miała kontynuować formę jednego notesu, z pewnością bym to powtórzyła. Do spisu treści praktycznie nie musiałam zaglądać, ponieważ taka kolejność treści była naprawdę szybka w ogarnięciu.

Co się nie sprawdziło

To teraz przejdźmy do konkretów. Które elementy notesu okazały się mało użyteczne, czasem nawet zbędne?

• Wszelkie spisy treści – zarówno ten ogólny, jak i ten dedykowany części kalendarzowej – po prostu nie miałam zbyt wielu powodów aby na te strony zaglądać, a wcale nie wyglądały jakoś wyjątkowo estetycznie w moim przypadku, żeby miały powód obecności w notesie.
• Informacje na „okładce miesiąca” – Project plan, miejsce na listy zadań na nadchodzący miesiąc, małe kalendarzyki w rogu. Ciężko powiedzieć mi, z czego to wynika, jednak dla sporej liczby miesięcy nie chciało mi się w ogóle uzupełniać tych elementów. Jeszcze rok temu myślałam, że oto znalazłam układ idealny, zawierający dokładnie to, czego potrzebuję. Najwidoczniej moje potrzeby zmieniły się gdzieś po drodze.
• Strony zawierające coś związanego z nauką języka. Napisanie tego z pewnością pomogło mi się czegoś nauczyć, jednak później praktycznie nie wracałam już do tych treści. Zdecydowanie szybciej wyszukać coś w Internecie, albo zajrzeć do dedykowanej językowi książki czy konkretniejszych notatek.
• Papier gładki – choć bardzo przyjemny w dotyku, odporny na wszelkie pisadła i dobrze współpracujący z wymagającymi mediami (markery, akwarela), nie ma nadrukowanej siatki kropek. Z jednej strony oznacza to swobodę użycia każdej strony, z drugiej często prowadzi do niechlujnego pisma, krzywych ramek i konieczności używania linijki, albo nawet liniuszka. Nie jest to może kwestia najważniejsza, jednak wpływa znacznie na czas potrzebny aby napisać coś nie-krzywo albo przygotować jakiś nowy tracker.
• Choć układ ogólny sprawdził się idealnie, elementy w obrębie każdej kategorii były dość porozrzucane tematycznie, co momentami mi przeszkadzało.

A co okazało się strzałem w dziesiątkę?

• Układ kalendarza tygodniowego zapewnił mi odpowiednią ilość miejsca. W razie dodatkowych notatek zawsze udawało mi się znaleźć jakąś dodatkową przestrzeń strony. Mniej produktywne dni pozostawiały miejsce na rysunki czy naklejki.
• Puste kartki na środku wystarczyły na dodatkowe notatki – było ich idealnie w sam raz.
• Listy i trackery, częściowo skopiowane z poprzedniego roku, spełniły idealnie swoją funkcję. Najlepsze z nich to:
  • mapka Europy z zaznaczonymi miejscami, gdzie byłam,
  • lista rzeczy do spakowania,
  • ramka: w co się ubrać w zależności od temperatury,
  • strona z adresami,
  • lista książek do przeczytania, polecanych przez znajomych (+info kto polecił),
  • przeczytane książki, obejrzane filmy, tracker seriali,
  • tabelka z kalendarzem zdrowia na cały rok (okres, ból głowy, choroby),
  • kontrola wagi i obwodów,
  • lista zdobytych szczytów w Alpach i nie tylko (+co spakować w góry),
  • co odwiedzić w okolicy – mapka Bawarii (co połowicznie się sprawdziło – w końcu czasem łatwiej pojechać gdzieś poza region pociągiem niż na jego drugi koniec),
  • lista muzeów w Monachium i moja ich ocena,
  • lista miejsc, gdzie zjeść w Trójmieście,
  • szybkie obiady – sama lista składników, nie potrzebuję przepisu, ale łatwo zapomnieć jakiegoś ważnego produktu,
  • tabelka z cyrylicą – ponieważ zawsze chciałam się jej nauczyć i nigdy nie mogłam.

Czego natomiast zabrakło?

Ponieważ stworzyłam już większą część BuJo na kolejny rok, bez problemu mogę wypisać elementy, które zawrę w kolejnym notesie, a które nie znalazły swojego miejsca w kalendarzu 2019.

• Osobna strona z urodzinami / imieninami znajomych i rodziny oraz ważnymi datami. Jakimś cudem wyleciało mi to z głowy i przez to przegapiłam parę momentów, kiedy powinnam była złożyć komuś życzenia. Nie raz też zostałam zaskoczona przez Facebooka informacją o czyimś święcie. I nie potrafię odpowiedzieć na pytanie, dlaczego ostatecznie nie dorobiłam tej brakującej strony.
• Tak zwane „wish listy”, czyli po polsku listy życzeń. Strona do spisania rzeczy, które chciałoby się kupić oraz doświadczeń, które chciałoby się przeżyć. Wszelkie „potrzebuję tego!” czy „muszę to mieć!” ginęły gdzieś pomiędzy stronami, a kiedy zabrakło kilku euro do darmowej wysyłki na Amazonie, nie było sensu dobierać czegoś „na siłę”. Później się okazywało, że drukarka drukuje paski, bo nikt nie pamiętał, aby kupić toner. No co, tusz do drukarki, normalne życzenie, co nie?
• Znacie to uczucie, kiedy uświadamiacie sobie, że czegoś potrzebujecie, dopiero kiedy ktoś wam o tym powie? Dla mnie tak było w przypadku braku strony z listą rzeczy do ogarnięcia przed wyjazdem. Uniwersalna lista „do spakowania” naturalnie pojawiała się w każdym kolejnym zeszycie, natomiast nigdy nie wpadłam na to, aby zrobić podobną, dotyczącą załatwiania wszystkiego i wymaganych czynności. Kiedy zaczęłam wypisywać je jedną pod drugą, od „wyrzucić jedzenie, które się zepsuje w czasie nieobecności” do „sprawdzić datę ważności dokumentów”, okazało się, że akurat zajmie mi to całą stronę. I będzie to jedna z ważniejszych stron w moim przyszłorocznym notesie.
• Strona dotycząca zdrowia oraz wizyt u odpowiednich specjalistów. Dbanie o zdrowie, to regularne kontrole i badania. Nie ma nic gorszego niż szukanie odpowiedniego lekarza w sytuacji podbramkowej. Lepiej mieć już tę stronę, gdzie prosto i bez zbędnych szczegółów umieszczę datę ostatniej wizyty u dentysty czy wymiany okularów na mocniejsze (zwłaszcza gdy są objęte gwarancją).
• Pomysły DIY (Do it yourself – zrób to sam). Przez cały rok pojawiają się ich co najmniej dziesiątki w mojej głowie, nie spisuję ich nigdzie i… nagle mam wolny wieczór i nie wiem, za co się zabrać. Niby tyle rzeczy odkładanych na potem, ale jak mam wymienić jedną, to pustka w głowie.
• Lista piosenek, do których chcę wrócić. Kiedy spodoba mi się jakiś utwór, zapisuję go tam, gdzie na niego trafiłam. Serduszko w Spotify, jakaś lista na YouTube, lajk czy komentarz na Facebooku jeśli udostępnił to jakiś mój znajomy. A potem utwór przepada, nie mogę sobie przypomnieć jego nazwy na innym urządzeniu, albo akurat jestem zalogowana na innym koncie i po prostu mi się nie wyświetla. To będzie tylko jedna strona, na tylko te wyjątkowe utwory. Powinny się zmieścić.

Jak już napisałam, przyszłoroczne BuJo jest już w trakcie opracowywania. Już nie mogę się doczekać, aż wrzucę tutaj zdjęcia poszczególnych stron. Spodziewajcie się raczej braku minimalizmu w formie (nie potrafię się ograniczać), za to praktycznych rozwiązań, jak umieścić treść na stronie w czytelny sposób, nie poświęcając cennych godzin na planowaniu kompozycji. Kolejny wpis wkrótce!